ਘੱਗਰ ਨੇੜੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਾ: ਅਧਿਐਨ

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਘੱਗਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਧਾਤਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਦਰਿਆ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਇਕ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਵੱਡਿਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕੈਂਸਰ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਹੈ।

ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਧਾਤੂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੇ ਸਰਹਿੰਦ ਚੋਅ, ਵੱਡੀ ਨਦੀ ਅਤੇ ਧਕਾਂਸ਼ੂ ਨਾਲੇ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਵਿਚ ਗੰਦਗੀ ਦੇ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਪੱਧਰ ਦਾ ਖ਼ੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ। ਨਮੂਨਿਆਂ ਵਿਚ ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (ਸੀ.ਪੀ.ਸੀ.ਬੀ.) ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸੀਸਾ (ਪੀ.ਬੀ.), ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਵੱਡੀ ਨਦੀ ਦੂਜੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੂਸ਼ਿਤ ਸੀ।

ਅਧਿਐਨ ‘ਚ ਦਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ Pb (90%), AI (90%), ਅਤੇ Cd (70%) ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਹੱਦ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਜੋਖਮ ਮੁਲਾਂਕਣ ਡਾਟਾ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਧਿਐਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ‘ਚ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਜੋਖਮ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਹਨ। ਕੈਡਮੀਅਮ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਿਕਲ ਅਤੇ ਲੀਡ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਤਿੰਨ ਅਧਿਐਨ ਖੇਤਰਾਂ ’ਚ, ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਕੈਂਸਰ ਸੂਚਕਾਂਕ ਬਾਲਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸੀ।

ਕੈਡਮੀਅਮ ਲਈ, ਸਾਰੇ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਬਾਲਗਾਂ ਲਈ 4.820 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕੈਂਸਰ ਸੂਚਕਾਂਕ 6.200 ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਿਕਲ ਲਈ, ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕੈਂਸਰ ਸੂਚਕਾਂਕ 5.070 ਅਤੇ ਧਕਾਂਸ਼ੂ ਨਾਲੇ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਨਦੀ ਵਿਚ ਬਾਲਗਾਂ ਲਈ 3.882 ਅਤੇ 4.345 ਜਦਕਿ ਸਰਹਿੰਦ ਚੋਅ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ ਲਈ 3.328 ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਧਿਐਨ ਅਨੁਸਾਰ, ਵੱਡੀ ਨਦੀ ਵਿਚ ਲੈਡ ਦੀ ਭਾਰੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕੈਂਸਰ ਸੂਚਕਾਂਕ ਨੂੰ ਬਾਲਗਾਂ ਲਈ 0.041 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 0.054 ਤਕ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿਤਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਹਰਨੀਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕਾਲੇਕਾ ਅਤੇ ਥਾਪਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਅਨੀਤਾ ਰਾਜੋਰ ਦੁਆਰਾ “ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਘੱਗਰ ਦਰਿਆ ਦੇ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਧਾਤ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਜੋਖਮ ਮੁਲਾਂਕਣ” ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਧਾਤਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਲਈ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਮੁਲਾਂਕਣ ਦੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਨ।
ਦੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਅਧਿਐਨ ’ਚ ਸੁਝਾਅ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਸੰਕਲਿਤ ਡਾਟਾ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰਾਂ/ਯੋਜਨਾ ਅਥਾਰਟੀਆਂ ਲਈ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਵੇਗਾ।