ਪੱਛੜੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਦਿਤੇ ਜਾਣ ਬਰਾਬਰ ਮੌਕੇ : ਹਾਈ ਕੋਰਟ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਇਕ ਨਿੱਜੀ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦਾਖ਼ਲਾ ਦੇਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਛੜੇ ਵਰਗਾਂ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪਛੜੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ’ਚ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਮੌਕੇ ਦਿਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਸਮਾਜ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਣ।

ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸੈਕਸ਼ਨ (ਈ.ਡਬਲਯੂ.ਐਸ.)/ਅਪਰਾਧ ਸਮੂਹ (ਡੀ.ਜੀ.) ਦੇ ਤਹਿਤ ਉਪਲਬਧ ਸੀਮਤ ਸੀਟਾਂ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਰਾਖਵੇਂਕਰਨ ਅਧੀਨ ਹਰੇਕ ਖ਼ਾਲੀ ਸੀਟ ਸਮਾਜ ਦੇ ਗ਼ਰੀਬ ਵਰਗ ਦੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮਿਆਰੀ ਸਿਖਿਆ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।

ਅਦਾਲਤ ਦਾ ਇਹ ਹੁਕਮ ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਦਸੰਬਰ 2021 ਵਿਚ ਦਿਤੇ ਗਏ ਆਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇਕ ਮਾਣਹਾਨੀ ਪਟੀਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇਕ ਨਾਮਵਰ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਨੂੰ EWS/DG ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਪਟੀਸ਼ਨਰਾਂ ਨੂੰ ਦਾਖ਼ਲਾ ਦੇਣ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿਤਾ ਸੀ।

ਤਿੰਨੇ ਪਟੀਸ਼ਨਰ ਈ.ਡਬਲਯੂ.ਐਸ./ਡੀ.ਜੀ. ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਆਫ਼ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਵਲੋਂ ਕੱਢੇ ਗਏ ਡਰਾਅ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਾਖਲੇ ਲਈ ਜਵਾਬਦੇਹ ਸਕੂਲ ਅਲਾਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਕੂਲ ਵਲੋਂ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਤਰਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦਾਖ਼ਲਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਤਿੰਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ, ਸਕੂਲ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪੜਤਾਲ ਦੌਰਾਨ ਬੱਚੇ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ।

ਇਸ ਦਾਅਵੇ ‘ਤੇ ਜਸਟਿਸ ਪੁਸ਼ਕਰਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਦਾਲਤ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਅੱਖੋਂ ਪਰੋਖੇ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ ਕਿ ਬੱਚਾ ਸਮਾਜ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪਛੜੇ ਵਰਗ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰ ‘ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਮਕਾਨ ‘ਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਸਦੀਕ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ।
ਹਾਈਕੋਰਟ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਅਦਾਲਤ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲ ਸਕਦੀ ਕਿ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪਛੜੇ ਵਰਗਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਅੱਗੇ ਆਉਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਮੌਕੇ ਦਿਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਪਛੜੇ ਵਰਗਾਂ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਛੜੇ ਵਰਗ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਮੌਕੇ ਦੇਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਸਮਾਜ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਣ।

ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, “ਜੇ ਅਜਿਹੇ ਬਿਨੈਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਗ਼ੈਰ-ਵਾਜਬ ਆਧਾਰਾਂ ‘ਤੇ EWS/DG ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦਾਖ਼ਲਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਈ.ਡਬਲਯੂ.ਐਸ./ਡੀ.ਜੀ. ਅਧੀਨ ਉਪਲਬਧ ਸੀਮਤ ਸੀਟਾਂ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ।” ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਿਖਿਆ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਬੰਧਤ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪਟੀਸ਼ਨਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਲਾਟ ਕੀਤੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਈ.ਡਬਲਯੂ.ਐਸ./ਡੀ.ਜੀ. ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਅਲਾਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਤਿੰਨਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਈ.ਡਬਲਯੂ.ਐਸ./ਡੀ.ਜੀ. ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲੇ ਲਈ ਸਕੂਲ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਮੌਜੂਦਾ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਾਲ 2023-24 ਲਈ ਪਟੀਸ਼ਨਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦਾਖ਼ਲਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।