ਈ-ਮੇਲ ਧੋਖਾਧੜੀ! ਤੁਸੀਂ ਬਲਾਤਕਾਰੀ ਵੀ ਹੋ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਕਾਤਲ ਵੀ…ਜਰਾਂ ਬੱਚ ਕੇ-ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ -9569820314
ਸਾਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਹੀ ਅਨੇਕਾਂ ਈਮੇਲ ਅਜਿਹੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿੰਨਾ ਦਾ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਵਾਹ ਵਾਸਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਸਾਡੀ ਈਮੇਲ ਐਡਰੈੱਸ ਸਾਡੇ ਜਾਣਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਫਿਰ ਸਾਡੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਵੀ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜਿੰਨਾ ਕੋਲ ਸਾਡੇ ਈ-ਮੇਲ ਐਡਰੈੱਸ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨੰਬਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜੋ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਐਕਸੈੱਸ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਇਹ ਈ-ਮੇਲ ਐਡਰੈੱਸ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨੰਬਰ ਕੌਣ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਲੀਕ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਡਾਟਾ ਚੋਰੀ ਕਰਕੇ ਇੱਧਰ ਤੋਂ ਉੱਧਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਈ-ਮੇਲ ਜਰੀਏ ਧੋਖਾਧੜੀ ਹੋਣਾ, ਕੋਈ ਸਿੱਧਾ ਢੰਗ ਤਰੀਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਈ-ਮੇਲ ਜਰੀਏ ਉਹੀ ਲੋਕ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿੰਨਾ ਨੂੰ ਗੂਗਲ ਅਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠੇ ਜੀ-ਮੇਲ ਚਲਾ ਰਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸਭ ਅਤਾ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ ਤੀਰ, ਕਦੋਂ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ‘ਤੇ ਲੱਗ ਜਾਵੇ, ਕੁੱਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਅਸੀਂ ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਫਲਾਣੇ ਨੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਤੀਰ ਛੱਡਿਆ, ਮਤਲਬ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਾਕ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਅਸਲੀਅਤ ਹੈ। ਹੈਕਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਗਾਤਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਈ-ਮੇਲ ਫਰੋਡ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸਾਈਬਰ ਸੈੱਲ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਕਤ ਠੱਗਾਂ ਦਾ ਗੈਂਗ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੱਡਾ ਵੱਡਾ ਹੈ ਕਿ, ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੇ ਹੱਥ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਹੀ ਨਿੱਤ ਨਵੇਂ ਕੇਸ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ।
ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਈ-ਮੇਲ ਆਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਮੇਰੇ ਮੋਬਾਈਲ ਰਾਹੀਂ ਕੁੱਝ ਅਸ਼ਲੀਲ ਕੰਟੈਂਟ ਵਾਇਰਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਕਤ ਈਮੇਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਅਸ਼ਲੀਲ ਕੰਟੈਂਟ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕੋਈ ਕਤਲ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਇਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਦੇਖ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਗਿਆ, ਪਰ ਫਿਰ ਮੈਂ ਉਕਤ ਈ-ਮੇਲ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਕੇ ਗੂਗਲ ਵਿੱਚ ਸਰਚ ਕਰਿਆ, ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਈਮੇਲ ਅਸਲੀ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਜਿਸ ਈਮੇਲ ਦੇ ਜਰੀਏ ਮੈਨੂੰ ਮੇਲ ਭੇਜੀ ਗਈ, ਉਹ ਮੇਲ ਫਰੋਡ ਸੀ। ਹੋਇਆ ਕੁੱਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿ, ਈ-ਮੇਲ ਭੇਜਣ ਵਾਲੇ ਨੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੁੰਬਈ ਸਾਈਬਰ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵੀ ਲਗਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਇੰਜ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਈਮੇਲ ਸਾਈਬਰ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਭੇਜੀ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਪੜਤਾਲ ਅਤੇ ਉਕਤ ਈਮੇਲ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ, ਮੈਂ ਚੈਟ ਜੀਬੀਟੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਰਚ ਇੰਜਨ ਜਰੀਏ ਪਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ, ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਈਮੇਲ ਇਕੱਲੇ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਗੈਂਗ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਭੇਜੀ ਗਈ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰੈਸ ਇਨਫਰਮੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਆਪਣੇ ਟਵਿਟਰ ਹੈਂਡਲ ਤੇ ਇੱਕ ਪੋਸਟ ਵੀ ਉਕਤ ਈਮੇਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਜਰੀਏ ਪਾਈ ਕਿ ਇਹ ਈਮੇਲ ਜਾਅਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਯਕੀਨ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੈਂ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਈ-ਮੇਲ ਨੂੰ ਸਪੈਮ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਪਰ ਮੇਰੇ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਲੱਖਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਹੜੇ ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵੇਖ ਕੇ ਡਰ ਜਾਂਦੇ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਈ-ਮੇਲ ਦਾ ਰਿਪਲਾਈ ਕਰਕੇ ਠੱਗਾਂ ਦੇ ਗੈਂਗ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਗ਼ਲਤ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਅਜਿਹਾ ਅਲਰਟ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਡਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨਾਲ ਆਖ਼ਰ ਇਹ ਹੋ ਕੀ ਰਿਹਾ ਹੈ?
ਲਗਾਤਾਰ ਸਾਈਬਰ ਕ੍ਰਾਈਮ ਦੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਕੇਸਾਂ ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਪੁਲਿਸ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜਾਅਲੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੇ ਕਾਲ ਸੈਂਟਰਾਂ ਦਾ ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭਾਂਡਾ ਭੰਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਆਈ.ਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੈਂਟਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਨੇ, ਜਿੰਨਾ ਦਾ ਕੰਮ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਆਈ.ਟੀ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ ਪਰ ਕੁੱਝ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਆਈ ਟੀ ਸੈਂਟਰਾਂ ਦਾ ਗ਼ਲਤ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਇੱਕ ਕਾਲ ਸੈਂਟਰ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਫੜਿਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੋਂ ਦਰਜਨਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕੀਤੇ, ਜੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਾਉਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਗੱਲ ਕਿ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੱਸਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰੀਕੇ ਠੱਗੀ ਮਾਰਦੇ ਸਨ।
ਹੁਣ ਸਭਨਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਸਾਈਬਰ ਠੱਗਾਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਕਿਵੇਂ ਜਾਵੇ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੱਲ ਈਮੇਲ ਦੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਧਮਕੀ ਭਰੀ ਈ-ਮੇਲ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਪੋਰਨ ਸਮੱਗਰੀ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਪਾਰਸਲ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਨਜਾਇਜ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਨਿਕਲੀ ਹੈ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਈਮੇਲ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਤੇ ਗ਼ੌਰ ਨਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਇਸ ਦਾ ਸਕਰੀਨ ਸ਼ਾਰਟ ਲੈ ਕੇ ਰੱਖ ਲਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਕਤ ਸਕਰੀਨ ਸ਼ਾਰਟ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪੀਆਈਬੀ ਫੈਕਟ ਚੈੱਕ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਹੋਰ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਾਈਬਰ ਫਰੋਡ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕੇ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਲੋਕ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਵੈਸੇ ਈ-ਮੇਲ ਜਰੀਏ ਜਿਹੜੇ ਸਾਈਬਰ ਠੱਗ ਧਮਕੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਸਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਅੰਦਰੋਂ ਡਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਈ.ਪੀ ਐਡਰੈੱਸ ਅਸੀਂ ਕੈਚ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦੇ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਛੱਡੇ ਗਏ ਤੀਰ ਦਾ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਤਾਂ ਖ਼ਾਲੀ ਹੋਵੇਗਾ ਹੀ, ਨਾਲ ਹੀ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਬਦਨਾਮੀ ਵੱਖਰੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਇੱਥੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੱਲ ਦੱਸਣ ਯੋਗ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਦੇ ਵੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਪਨੀ ਅਦਾਰਾ ਜਾਂ ਫਿਰ ਪੁਲਿਸ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਈਮੇਲ ਦੇ ਜਰੀਏ ਕੁੱਝ ਵੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸਾਡੀ ਆਗਿਆ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਭੇਜਦਾ, ਜਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਆਪਣਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਰੀਨਿਊ ਜਾਂ ਫਿਰ ਆਪਣਾ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਕੋਈ ਵੀ ਅਦਾਰਾ ਜਾਂ ਫਿਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ਸਾਨੂੰ ਈਮੇਲ ਵਗ਼ੈਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ, ਹਾਂ ਇਹਨਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਲੋਕ ਹਿਤ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਕੀਮਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਡੇ ਤੱਕ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਹੁਣ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਓ.ਟੀ.ਪੀ ਅਤੇ ਧਮਕੀ ਭਰੀਆਂ ਕਾਲਾਂ ਦੀ। ਅਕਸਰ ਹੀ ਮੋਬਾਈਲ ਤੇ ਅਨਜਾਣੇ ਨੰਬਰਾਂ ਤੋਂ ਧਮਕੀ ਭਰੀਆਂ ਕਾਲਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕ ਤੁਰੰਤ ਇਹਨਾਂ ਕਾਲਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਸਭ ਕੁੱਝ ਲੁਟਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲੀਅਤ ਪਤਾ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਹੱਕੇ ਬੱਕੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਪਛਾਣਦਾ ਨਹੀਂ ਉੱਨੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਲ ਜਾਂ ਫਿਰ ਫ਼ੋਨ ਮੈਸੇਜ ਤੇ ਯਕੀਨ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਫ਼ੋਨ ਕਾਲਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕਿਆ ਜਾਵੇ।
ਇੱਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਣਜਾਨ ਨੰਬਰ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਦੂਜੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਕਾਲ ਚੁੱਕਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਓ.ਟੀ.ਪੀ ਦਿੱਤੇ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਸਾਡਾ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਅਤੇ ਈ-ਮੇਲ ਹੈੱਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਡਾਟਾ ਲੀਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਹਿਮ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਸਾਡਾ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਵੀ ਖ਼ਾਲੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਤੇ ਮੈਸੇਜ ਆਵੇ ਕਿ, ਤੁਹਾਡਾ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਬੰਦ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਤੁਹਾਡਾ ਮੋਬਾਈਲ ਨੰਬਰ, ਤੁਹਾਡਾ ਪੈੱਨ ਕਾਰਡ ਆਦਿ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਨਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਮੈਸੇਜ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰੋ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਮਿੰਟ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣਾ ਤੁਹਾਡਾ ਖਾਤਾ ਖ਼ਾਲੀ ਹੋਣ ਨੂੰ! ਸੋ ਕਦੇ ਵੀ ਅਣਜਾਣ ਨੰਬਰਾਂ ਤੋਂ ਕਾਲ ਨਾ ਚੱਕੋਂ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਈਮੇਲ ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿਓ। ਬਚਾਅ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਚਾਅ ਹੈ।
ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ
-9569820314
